Czterej Pancerni i Pies

O serialu

Z filmem „Czterej pancerni i pies” zetknął się chyba każdy, a na pewno większość z nas. Ten kultowy i ponadczasowy serial, na którym wychowały się pokolenia w Polsce, cieszy się wciąż niesłabnącą popularnością. Świadczyć o tym mogą niemal coroczne wznowienia jego emisji w różnych pasmach polskiej telewizji.

Z filmem „Czterej pancerni i pies” zetknął się chyba każdy, a na pewno większość z nas. Ten kultowy i ponadczasowy serial, na którym wychowały się pokolenia w Polsce, cieszy się wciąż niesłabnącą popularnością. Świadczyć o tym mogą niemal coroczne wznowienia jego emisji w różnych pasmach polskiej telewizji. Dzięki temu przebiegające podczas II wojny światowej losy załogi czołgu Rudy i psa Szarika, są wciąż żywe, przypominają się nam na nowo i zaskarbiają sobie względy kolejnych odbiorców. W żaden sposób na popularność serialu nie wpływają kontrowersje, które czasami przewijają się przez media. Czasami zarzuca się, że serial naszpikowany jest olbrzymią ilością treści propagandowych, że jest wiele przekłamań, które stoją w sprzeczności z historią, którą znamy z kart podręczników. Wszystkie te zarzuty milkną wobec przepięknych młodzieńczych wspomnień, w których odnaleźć możemy tysiące Janków, Gustlików, Marusi czy Lidek.

Warto w tym miejscu wyjaśnić jedną absolutnie ważną rzecz, bez względu na idee przyświecające twórcom serialowej sagi, „Czterej pancerni” to nie jest film historyczny, tylko przygodowy osadzony w realiach historycznych. To właśnie przygody bohaterów, przyjaźń i często heroizm w boju poruszają widzów pancernych, a nie to, którędy podążały w rzeczywistości wojska polskie w czasie II wojny światowej.
Serial „Czterej pancerni i pies” nakręcony został w trzech etapach odpowiadających trzem seriom. Pierwsza seria, czyli odcinki 1. „Załoga”, 2. „Radość i gorycz”, 3. „Gdzie my – tam granica”, 4. „Psi pazur”, 5. „Rudy, miód i krzyże”, 6. „Most”, 7. „Rozstajne drogi”, 8. „Brzeg morza”, wyemitowana została w 1966 roku, przy czym pierwszy odcinek wyemitowano 9 maja. Ciekawe jest to, że na pierwszej serii serial miał się skończyć, niespodziewana olbrzymia popularność serialu przełożyła się na kolejne dwie serie. Autor powieści Janusz Przymanowski dopisał dwa kolejne tomy pancernych, wykorzystując między innymi prace z konkursu „Co dalej mają robić czterej pancerni”, niejednokrotnie sugerował się również listami fanów.
Druga seria – 9. „Zamiana”, 10. „Kwadrans po nieparzystej”, 11. „Wojenny siew”, 12. „Fort Olgierd”, 13. „Zakład o śmierć”, 14. „Czerwona seria”, 15. „Wysoka fala”, 16. „Daleki patrol” została wyemitowana w 1969 roku, natomiast trzecia seria 17. „Klin”, 18. „Pierścienie”, 19. „Tiergarten”, 20. „Brama”, 21. „Dom” w 1970 roku.
Sceneriami do kręcenia serialowej sagi stało się wiele plenerów z całej Polski, w tym: olbrzymie połacie poligonu w Żaganiu, samo miasto również zostało wykorzystane przez autorów serialu przy kręceniu scen w Lublinie oraz Warszawie. Kolejny, w dużej mierze wykorzystany poligon, stanowił podpoznański Biedrusk. Do nakręcenia pancernych wykorzystano również: Gorzupię Dolną, Olszynie, Rudawicę – folwark, Gdynię, Krynicę Morską, Piaski, Okolice Sztutowa, Kotlinę Kłodzką (filmowa Syberia), Kłodzko, Spałę, Aleksandrów Łódzki, Świecie nad Wisłą, Wrocław oraz brzegi Wisły nieopodal Chełmna i wiele innych na Dolnym Śląsku oraz oczywiście hale wytwórni w Łodzi. Mieszkańców Bydgoszczy jednak z pewnością najbardziej cieszy i interesuje spora liczba scena nakręconych w naszym mieście.
W mieście nad Brdą kręcono sceny aż do 4 odcinków II serii: 9. „Zamiana”, 14. „Czerwona seria”, 15. „Wysoka fala” i 16. „Daleki patrol”. Realizacja „bydgoskich” odcinków miała miejsce począwszy od końca sierpnia, poprzez cały wrzesień 1968 r. Bydgoszcz umożliwiła wówczas w głównej mierze odwzorowanie wydarzeń rozgrywających się w niemieckim miasteczku Ritzen.
Filmowcy przybyli do Bydgoszczy 19 sierpnia 1968 roku. Zdjęcia były kręcone na rozmaitych odcinkach Bydgoskiego Węzła Wodnego.
Jedno z miejsc stanowił obszar ulicy Fordońskiej, gdzie w jednym z kadrów filmu wychwycić można widok stalowego mostu kolejowego, będącego w pobliżu osiedla Rzemieślniczego.
Ciekawe ujęcia wykonano na „zapomnianej śluzie” – śluzie Kapuściska, gdzie przy zabudowaniach śluzowego odbywa się załadunek mąki na barki.
Znaczną część ujęć wykonano na Rybim Rynku, który wcielił się w niemieckie miasteczko Ritzen.
Bezpośrednio z nocnymi scenami na Rybim Rynku związany jest epizod nagrany na ulicy Świętej Trójcy.
Śluza Okole stała się scenerią jednej z epickich scen z serialu, kiedy to załoga Rudego w heroiczny sposób odpierała ataki wojsk niemieckich oraz wysadzone zostały wodne wrota miasta.
Ponadto na taśmie filmowej utrwalono m.in. zabudowania Stomilu, okolice Wyspy Młyńskiej i tzw. Wenecji Bydgoskiej, ul. Malczewskiego, ul. Grodzką

Doskonale rozpoznawalnym obiektem, który widoczny jest w odcinkach 15. „Wysoka fala” i 16. „Daleki patrol”, jest oprócz tego gmach Rejonowego Urzędu Pocztowego przy ul. Jagiellońskiej.
Ciekawe epizody kultowego serialu „Czterej pancerni i pies” łączące się z Bydgoszczą i Kanałem Bydgoskim, na trwałe wpisały się w bydgoskie tradycje filmowe, ale również w pamięć mieszkańców miasta nad Brdą, którzy niejednokrotnie wykorzystywani byli jako statyści w serialu. Po 45 latach mieszkańcy z rozrzewnieniem wspominają pobyt ekipy filmowej nie tylko na miejscach noclegów w jednym z dzisiejszych akademików na ul. Koszarowej, ale również na planie, gdzie w dni zdjęć ściągały liczne panny chcące zobaczyć oczywiście Janka Kosa oraz wielbiciele filmowej Marusi i Lidki.

Z filmem „Czterej pancerni i pies” zetknął się chyba każdy, a na pewno większość z nas. Ten kultowy i ponadczasowy serial, na którym wychowały się pokolenia w Polsce, cieszy się wciąż niesłabnącą popularnością. Świadczyć o tym mogą niemal coroczne wznowienia jego emisji w różnych pasmach polskiej telewizji. Dzięki temu przebiegające podczas II wojny światowej losy załogi czołgu Rudy i psa Szarika, są wciąż żywe, przypominają się nam na nowo i zaskarbiają sobie względy kolejnych odbiorców. W żaden sposób na popularność serialu nie wpływają kontrowersje, które czasami przewijają się przez media. Czasami zarzuca się, że serial naszpikowany jest olbrzymią ilością treści propagandowych, że jest wiele przekłamań, które stoją w sprzeczności z historią, którą znamy z kart podręczników. Wszystkie te zarzuty milkną wobec przepięknych młodzieńczych wspomnień, w których odnaleźć możemy tysiące Janków, Gustlików, Marusi czy Lidek.
Warto w tym miejscu wyjaśnić jedną absolutnie ważną rzecz, bez względu na idee przyświecające twórcom serialowej sagi, „Czterej pancerni” to nie jest film historyczny, tylko przygodowy osadzony w realiach historycznych. To właśnie przygody bohaterów, przyjaźń i często heroizm w boju poruszają widzów pancernych, a nie to, którędy podążały w rzeczywistości wojska polskie w czasie II wojny światowej.
Serial „Czterej pancerni i pies” nakręcony został w trzech etapach odpowiadających trzem seriom. Pierwsza seria, czyli odcinki 1. „Załoga”, 2. „Radość i gorycz”, 3. „Gdzie my – tam granica”, 4. „Psi pazur”, 5. „Rudy, miód i krzyże”, 6. „Most”, 7. „Rozstajne drogi”, 8. „Brzeg morza”, wyemitowana została w 1966 roku, przy czym pierwszy odcinek wyemitowano 9 maja. Ciekawe jest to, że na pierwszej serii serial miał się skończyć, niespodziewana olbrzymia popularność serialu przełożyła się na kolejne dwie serie. Autor powieści Janusz Przymanowski dopisał dwa kolejne tomy pancernych, wykorzystując między innymi prace z konkursu „Co dalej mają robić czterej pancerni”, niejednokrotnie sugerował się również listami fanów.
Druga seria – 9. „Zamiana”, 10. „Kwadrans po nieparzystej”, 11. „Wojenny siew”, 12. „Fort Olgierd”, 13. „Zakład o śmierć”, 14. „Czerwona seria”, 15. „Wysoka fala”, 16. „Daleki patrol” została wyemitowana w 1969 roku, natomiast trzecia seria 17. „Klin”, 18. „Pierścienie”, 19. „Tiergarten”, 20. „Brama”, 21. „Dom” w 1970 roku.
Sceneriami do kręcenia serialowej sagi stało się wiele plenerów z całej Polski, w tym: olbrzymie połacie poligonu w Żaganiu, samo miasto również zostało wykorzystane przez autorów serialu przy kręceniu scen w Lublinie oraz Warszawie. Kolejny, w dużej mierze wykorzystany poligon, stanowił podpoznański Biedrusk. Do nakręcenia pancernych wykorzystano również: Gorzupię Dolną, Olszynie, Rudawicę – folwark, Gdynię, Krynicę Morską, Piaski, Okolice Sztutowa, Kotlinę Kłodzką (filmowa Syberia), Kłodzko, Spałę, Aleksandrów Łódzki, Świecie nad Wisłą, Wrocław oraz brzegi Wisły nieopodal Chełmna i wiele innych na Dolnym Śląsku oraz oczywiście hale wytwórni w Łodzi. Mieszkańców Bydgoszczy jednak z pewnością najbardziej cieszy i interesuje spora liczba scena nakręconych w naszym mieście.
W mieście nad Brdą kręcono sceny aż do 4 odcinków II serii: 9. „Zamiana”, 14. „Czerwona seria”, 15. „Wysoka fala” i 16. „Daleki patrol”. Realizacja „bydgoskich” odcinków miała miejsce począwszy od końca sierpnia, poprzez cały wrzesień 1968 r. Bydgoszcz umożliwiła wówczas w głównej mierze odwzorowanie wydarzeń rozgrywających się w niemieckim miasteczku Ritzen.
Filmowcy przybyli do Bydgoszczy 19 sierpnia 1968 roku. Zdjęcia były kręcone na rozmaitych odcinkach Bydgoskiego Węzła Wodnego.
Jedno z miejsc stanowił obszar ulicy Fordońskiej, gdzie w jednym z kadrów filmu wychwycić można widok stalowego mostu kolejowego, będącego w pobliżu osiedla Rzemieślniczego.
Ciekawe ujęcia wykonano na „zapomnianej śluzie” – śluzie Kapuściska, gdzie przy zabudowaniach śluzowego odbywa się załadunek mąki na barki.
Znaczną część ujęć wykonano na Rybim Rynku, który wcielił się w niemieckie miasteczko Ritzen.
Bezpośrednio z nocnymi scenami na Rybim Rynku związany jest epizod nagrany na ulicy Świętej Trójcy.
Śluza Okole stała się scenerią jednej z epickich scen z serialu, kiedy to załoga Rudego w heroiczny sposób odpierała ataki wojsk niemieckich oraz wysadzone zostały wodne wrota miasta.
Ponadto na taśmie filmowej utrwalono m.in. zabudowania Stomilu, okolice Wyspy Młyńskiej i tzw. Wenecji Bydgoskiej, ul. Malczewskiego, ul. Grodzką

Doskonale rozpoznawalnym obiektem, który widoczny jest w odcinkach 15. „Wysoka fala” i 16. „Daleki patrol”, jest oprócz tego gmach Rejonowego Urzędu Pocztowego przy ul. Jagiellońskiej.
Ciekawe epizody kultowego serialu „Czterej pancerni i pies” łączące się z Bydgoszczą i Kanałem Bydgoskim, na trwałe wpisały się w bydgoskie tradycje filmowe, ale również w pamięć mieszkańców miasta nad Brdą, którzy niejednokrotnie wykorzystywani byli jako statyści w serialu. Po 45 latach mieszkańcy z rozrzewnieniem wspominają pobyt ekipy filmowej nie tylko na miejscach noclegów w jednym z dzisiejszych akademików na ul. Koszarowej, ale również na planie, gdzie w dni zdjęć ściągały liczne panny chcące zobaczyć oczywiście Janka Kosa oraz wielbiciele filmowej Marusi i Lidki.